روزنامه شرق | شماره ۲۴۸۹ | ۱۳۹۴ پنج شنبه ۱۷ دی
3تیتر محم روزنامه شرق
تماس‌های پیاپی کری با ظریف و جبیر
احتمالات پیش روی سیدحسن
خمینی‌ها و اصلاح‌طلبان زیر سقف نور
ر
تماس‌های پیاپی کری با ظریف و جبیر
گروه سیاست: آمریکا در تلاش است تا در جریان اختلاف بین ایران و عربستان نقشی ایفا کند، از یک‌سو نگران معادلات چیده‌شده منطقه‌ای است و در دیگرسو، نگران خدشه‌واردشدن به اجرای برجام. سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا روز گذشته گفت: «جان کری در تماس‌های اخیرش با وزیر امور خارجه ایران بر لزوم حل تنش ایجادشده میان تهران و ریاض تأکید و یاد‌آوری‌کرده...
... که دیگر مسائل منطقه شامل اجرای برجام نباید تحت‌تأثیر این تنش قرار بگیرد». به گفته جان کربی، وزیر امور خارجه آمریکا در ٢٤ساعت گذشته چندین‌بار با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی‌اش به صورت تلفنی گفت‌وگو کرده، همچنین با عادل الجبیر تماس تلفنی داشته و قصد دارد با دیگر رهبران منطقه خاورمیانه نیز صحبت کند. جان کربی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی آمریکا اضافه کرده: «هر زمان که جان کری فرصتی برای گفت‌وگو با وزیر امور خارجه ایران داشته است، موضوع برنامه جامع اقدام مشترک و شهروندان آمریکایی زندانی در ایران مطرح بوده اما این (تماس‌های روزهای اخیر) یک استثناست. وزیر امور خارجه کشورمان در مکالمات خود بر لزوم بازگرداندن آرامش و حل این تنش تأکید می‌کند».
این تماس‌ها را یک منبع آگاه در وزارت خارجه ایران هم تأیید می‌کند و می‌گوید که با دستیابی به توافق هسته‌ای، دو وزیر خارجه به‌کرات با هم در تماس بوده و هستند ولی این تماس‌ها با محور اجرای برجام است. این مقام آگاه با تأیید این تماس در مورد مسئله ایران و عربستان یادآوری می‌کند که ایران در مورد مسائل منطقه وارد مذاکره‌ای با آمریکا نشده است. اینها در حالی است که اواخر دی‌ماه به زمان اجرای برجام (توافق هسته‌ای بین ایران و کشورهای ١+٥ ) نزدیک می‌شویم.
تماس‌های مکرر برای اجرای برجام
روز گذشته جواد ظریف در مورد تماس‌هایش با کری گفت: «در چندروز گذشته بین من و آقای کری و همچنین بین همکار عزیزم آقای صالحی و همتای آمریکایی‌اش، دکتر مونیز، تماس‌های تلفنی و ایمیلی زیادی انجام شده است، اینها به خاطر این است که ما به روز اجرای برجام نزدیک می‌شویم و باید هماهنگی‌هایی را در این زمینه انجام دهیم. در روزهای آینده همکاران ما و همچنین اعضای گروه ١+٥ در اروپا برای نهایی‌کردن موضوعات جلساتی خواهند داشت و باید این جلسات توسط من، آقای کری و خانم موگرینی هماهنگ شود». ظریف به تماس چندروز پیش با خانم موگرینی نیز اشاره کرد و گفت: «در این تماس علاوه بر صحبت‌‌کردن در مورد مسائل منطقه، در مورد برجام نیز صحبت مفصلی کردیم. اصل صحبت‌های من با آقای کری در چندروز گذشته پیرامون اجرای برجام بوده و نحوه رسیدن به روز اجرای برجام و نهایی‌کردن امور مرتبط با آن». او ادامه داد: «درحالی‌که خبر اول دنیا اقدامات کوته‌نگرانه عربستان‌سعودی است پس این طبیعی است که هر دو دیپلماتی که با هم صحبت می‌کنند در این زمینه تبادل‌نظری داشته باشند ولی این به معنای مذاکره نیست». سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در مورد این تماس می‌گوید که «کری از دو طرف خواسته است تا خونسردی خود را حفظ کنند و بر لزوم گفت‌وگو و تعامل و موضوعاتی که همچنان باید در منطقه حل شوند تأکید می‌کند، البته این به آن معنی نیست که ما نمی‌دانیم این تنش‌ها پس از اعدام‌های اخیر عربستان ایجاد شده است، ما این موضوع را درک می‌کنیم اما معتقدیم که باوجود اختلافات باید این تنش را حل کرد؛ بنابراین قادر خواهیم بود همگی برای مسائل دیگری که بر خاورمیانه تأثیر گذاشته است تلاش کنیم، از جمله جنگ علیه داعش در عراق و سوریه، ادامه جنگ و ناآرامی در یمن و مسئله مهم روند سیاسی حل بحران سوریه».به‌دنبال اعدام شیخ نمر، مبارز شیعی در عربستان، گروهی معترض مقابل سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد تجمع کردند و برخی از آنها داخل حریم سفارت شده و به‌دنبال این اتفاقات به ساختمان سفارت خسارت وارد کردند. این عمل موجب شد که عربستان رابطه خود با ایران را قطع کند و به کادر دیپلماتیک ایران در عربستان ٤٨ ساعت وقت داد تا ریاض را ترک کند. عصر دیروز دیپلمات‌های ایرانی و خانواده‌هایشان با هواپیمایی که ١٠ حاجی جان‌باخته در منا را به تهران بازمی‌گرداند، به ایران بازگشتند.
جیبوتی به قطع رابطه پیوست
در ادامه دومینوی قطع رابطه برخی کشورها با ایران، جیبوتی نیز روز گذشته اعلام کرد که رابطه‌اش با ایران را قطع می‌کند. اگرچه روز ابتدای قطع روابط شایعاتی در مورد قطع رابطه جیبوتی مطرح شده بود اما این خبر روز گذشته از سوی رویترز تأیید شد. ایران در جیبوتی سفارت نداشت و سفیر ایران در اتیوپی، به صورت اکردیته با جیبوتی در ارتباط بود. جیبوتی کشوری است واقع در شمال‌شرق آفریقا، در کنار خلیج عدن و دریای سرخ، بین اریتره و سومالی. جیبوتی از شرق با اریتره، از جنوب و غرب با اتیوپی و از جنوب‌شرقی با سومالی همسایه است و بقیه مرزهای آن در کنار خلیج عدن و دریای سرخ قرار گرفته است. محمود احمدی‌نژاد در زمان ریاست خود بر دولت به این کشور سفر کرده بود. «اسماعیل عمر گیله»، رئیس‌جمهوری این کشور، اما بعدها به روزنامه «الحیات» گفته بود که با درخواست احمدی‌نژاد برای گشایش سفارت در این کشور مخالفت کرده است. دریای سرخ و خلیج عدن محل رفت‌وآمد کشتی‌های تجاری و نظامی ایران بوده و منطقه‌ای استراتژیک برای ایران به حساب می‌آید. بااینحال به نظر نمی‌رسد که برای نیروی دریایی ایران که در خلیج عدن حضور پررنگی دارد، مشکلی ایجاد شود. شب گذشته همچنین قطر سفیر خود را از تهران فراخواند.
نشست فوق‌العاده شورای همکاری خلیج فارس
از تجاوز عده‌ای به سفارت عربستان در ایران و کنسولگری این کشور در مشهد و قطع رابطه به بهانه این اتفاق پنج‌روزی می‌گذرد. اما ماشین یارگیری عربستان از کار نیفتاده است. به دنبال قطع رابطه از سوی عربستان، بحرین و سودان نیز رابطه خود را با ایران قطع کردند؛ اما امارات متحده عربی سطح رابطه خود را از سفیر به کاردار تقلیل داد. اما کشورهای دیگر عربی در این ماجرا هنوز همراه عربستان نشده‌اند. عمده آنها در بیانیه‌های رسمی تجاوز به سفارت را تقبیح کرده‌اند و خواستار مراقبت از اماکن دیپلماتیک شده‌اند، نکته‌ای که ایران نیز از ساعات اولیه اتفاق بر آن تأکید دارد و از وقوع اتفاقات رخ‌داده درباره سفارت ابراز ناخرسندی کرده است. بااینحال عربستان به دنبال جلب یاران بیشتری برای همراه‌کردن خود علیه تهران است. اقدامی که به نظر می‌رسد روز شنبه در نشست فوق‌العاده شورای همکاری خلیج فارس اوج بگیرد. این نشست فوق‌العاده که ریاست آن هم با وزیر خارجه عربستان است در ریاض برگزار می‌شود. روز یکشنبه نیز نشست اتحادیه عرب برگزار خواهد شد. این‌روزها وزیر خارجه عربستان نیز در سفر منطقه‌ای به برخی کشورها مانند مصر سفر کرده و خواستار همراهی آنها با موج ایران‌ستیزی شده‌است که او طلایه‌دارش شده است. برخی تحلیل‌گران بر این باور هستند که ممکن است در این نشست‌ها برخی کشورهای کوچک عرب یا آفریقایی به صف همراهان عربستان بپیوندند؛ اما این احتمالا آخرین راند یارگیری عربستان علیه ایران خواهد بود.
ظریف: ائتلاف حامی عربستان
توانایی مقابله با ایران را ندارد
روز گذشته تهران میزبان وزیرخارجه عراق بود، کشوری که یکی از اصلی‌ترین میدان‌های رقابت ایران و عربستان در سال‌های گذشته بود. ابراهیم‌الجعفری در تهران با حسن روحانی، علی شمخانی و محمدجواد ظریف دیدار و گفت‌وگو کرد.شرایط ویژه‌ای که در منطقه بعد از گردن‌زدن شیخ نمر باقرالنمر ایجاد شده است، یکی از مهم‌ترین محورهای ملاقات ظریف و ابراهیم جعفری بود. ظریف رفتار عربستان را حرکت در مسیری برخلاف سیاست ایران که همان تعامل با همسایگان است و در ٢,٥ سال گذشته در پیش گرفته‌شده، دانست و گفت: ایران خود را برای حفاظت از دیپلمات‌های تمامی کشورها به‌طور شرعی و قانونی موظف می‌داند و با تمام افرادی که در تعرض به سفارت عربستان کوتاهی یا قانون‌شکنی کردند، برخورد جدی می‌کند. ظریف با اشاره به تعرض صورت‌گرفته به سفارت عربستان سعودی در تهران از سوی تعدادی از افراد و در‌ادامه قطع رابطه دیپلماتیک از سوی ریاض با تهران با بیان اینکه «تمامی مقامات ایران از مقامات کشوری، لشکری و قضائی به‌شدت حادثه حمله به سفارت عربستان را محکوم کردند»، گفت: ایران خود را موظف می‌داند به‌طور شرعی و قانونی از میهمانانی که در ایران به عنوان دیپلمات حضور دارند، حفاظت و حراست کند. بعد از واقعه تأسف‌بار شنبه‌شب ایران حتما با تمام افرادی که در این حوزه کوتاهی یا قانون‌شکنی کردند، برخورد جدی می‌کند. ایران تمام حمایت خود از مقرهای دیپلماتیک، کارمندان و کنسولگری سعودی را انجام داد؛ اما این باعث تأسف است که سعودی سیاست ایجاد تنش را ادامه داد.
ظریف تاکید کرد: «تنش و آتش‌افروزی برای کسی عاقبت خوشی نخواهد داشت. سیاست ایران همواره مبتنی بر ایجاد آرامش و همکاری و همراهی با تمامی همسایگانش بوده است. ما برای جهان عرب و نیز عربستان سعودی به عنوان جزء مهمی از جهان اسلام، احترام ویژه قائلیم و می‌خواهیم ارتباط سازنده خود را که از گذشته داشته‌ایم، ادامه دهیم و همه را به‌این‌منظور به همکاری دعوت می‌کنیم». ظریف همچنین از ابتکار ابراهیم جعفری، همتای عراقی خود در جهت ایجاد همفکری در حلوفصل مسائل منطقه استقبال کرد. او اضافه کرد: ایران برای جهان عرب به عنوان جزئی از جهان اسلام احترام ویژه‌ای قائل است. ما ارتباط مثبت و سازنده‌ای با این منطقه داشته‌ایم و آن را ادامه می‌دهیم. او به ضرورت توقف این روند تشنج و تنش‌آفرینی تأکید کرد و گفت: «جمهوری اسلامی ایران به دنبال تنش در منطقه نیست». ظریف تأکید کرد «ما براساس دستورات قرآن معتقدیم که همه ما باید در جهان اسلام برای مقابله با مظاهر مغایر با اسلام که جریان تکفیری، ارعاب و افراط از جمله آنها هستند در یک جا جمع شویم و با هم متحد شویم، نه اینکه علیه یکدیگر اقدام به ائتلاف کنیم؛ گرچه این ائتلاف‌ها جدی نیستند و نه راه به جایی می‌برند و نه توانایی مقابله با ایران را دارند».
عراق به دنبال همفکری
در حلوفصل مسائل منطقه
وزیر خارجه عراق نیز در این نشست با بیان اینکه گسترده‌شدن این تنش‌ها باعث ایجاد مشکلاتی در منطقه می‌شود، گفت: «حکمی که دادگاه درباره شیخ نمر صادر کرد را محکوم می‌کنیم. ایشان فردی اصلاح‌گر بودند که به‌هیچ‌وجه به پناه‌‌بردن به سلاح معتقد نبودند. ایشان درواقع نمونه‌ای بودند که در دنیا کمتر دیده شده است».
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه ما حرکت‌هایی را برای حل بحران ایجاد شده آغاز کرده‌ایم، گفت: «تاکنون با وزیران خارجه پنج تا شش کشور خارجی و دبیرکل اتحادیه عرب صحبت کرده‌ام و به‌زودی ضمن اینکه به برخی از کشورهای عربی سفر خواهم کرد با بقیه وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب نیز رایزنی خواهم کرد و این رایزنی‌ها را برای ایجاد آرامش در منطقه و حل مشکل از طریق مسالمت‌آمیز انجام می‌دهیم».
بی‌توجهی حاکمان عربستان
به منافع مسلمانان شگفتی‌آور است
وزیر خارجه عراق روز گذشته با علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، نیز دیدار کرد. این دیدار هم علاوه بر موضوع مبارزه با تروریسم و وضعیت عراق، تحت تأثیر تنش عربستان نیز بود. شمخانی در این ملاقات درباره اعدام شیخ نمر گفت: «اعدام یک عالم دینی که خواستار تقریب مذاهب اسلامی و توجه به مطالبات مردمی توسط حاکمیت سعودی بود تأسف‌بار و غیر قابل‌قبول و برخاسته از سیاست‌های فرقه‌گرایانه است». او با اشاره به کارشکنی عربستان سعودی و همسوشدن این کشور با اقدامات مخرب رژیم صهیونیستی در مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ١+٥ افزود: «بی‌توجهی حاکمان بی‌تجربه این کشور به منافع مسلمانان و کشورهای اسلامی و به‌کارگیری ظرفیت‌های خود به‌عنوان بخشی از جهان اسلام در مسیر تخریب و کشتار مسلمانان رویکردی شگفت‌آور و غیرقابل‌پذیرش است». ابراهیم جعفری، وزیر امور خارجه عراق، نیز در این دیدار با تقدیر از تلاش‌های ارزنده جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های سیاسی، امنیتی و نظامی برای مقابله با تهدیدات گروه‌های تروریستی بر توسعه همکاری‌های همه‌جانبه دو کشور و استمرار رایزنی‌ها به منظور حل مسائل منطقه تأکید کرد.وزیر امور خارجه عراق با محکوم‌کردن اعدام شیخ نمر باقرالنمر و ضرورت توجه به وحدت و تقریب میان مسلمانان در مقابله با توطئه‌هایی که علیه جهان اسلام در جریان است، اضافه کرد: همه کشورهای اسلامی باید با اولویت قراردادن مبارزه با تروریسم تکفیری، مجموعه‌ظرفیت‌های مادی و انسانی خود را در مسیر برقراری امنیت و ثبات در کشورها و مناطق در‌معرض تهدید تروریسم بسیج کنند.
احتمالات پیش روی سیدحسن
شرق: آزمون علمی خبرگان در شرایطی برگزار شد که یکی از غایبان مهم آن سیدحسن خمینی بود. از زمانی که سیدحسن خمینی تصمیم گرفت تا در رقابت‌های خبرگان پنجم ثبت‌نام کند، یکی از سؤالاتی که درباره او مطرح شد، این بود که آیا نوه امام در آزمون علمی اجتهاد شرکت خواهد کرد یا نه؛ سؤالی که البته روز ١٥ دی پاسخ آن داده شد و او در جلسه آزمون شرکت نکرد و به رسم همیشگی خود در مدرسه دارالشفای قم به کلاس‌های درس و تدریس خود رفت.
برگزاری آزمون خبرگان در این دوره به‌صورت ویژه‌ای مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت و البته درباره حضور یا عدم حضور سیدحسن خمینی این موضوع با حساسیت ویژه‌ای دنبال شد. این آزمون در دو تاریخ ١٥ شهریور و آخری هم در تاریخ ١٥ دی از سوی شورای نگهبان برگزار شد.
شایعه عدم نیاز به شرکت سیدحسن در آزمون
در روزهایی که تا زمان برگزاری آزمون خبرگان باقی مانده بود، شایعه‌ای در فضای مجازی دست‌به‌دست چرخید که آیت‌الله مؤمن، از اعضای شورای نگهبان، به سیدحسن خمینی گفته است که نیازی نیست او در آزمون اجتهادی شرکت کند. بااینحال دفتر آیت‌الله مؤمن، این شایعه را با صدور بیانیه‌ای تکذیب کرد. در متن آن بیانیه کوتاه آمده بود: «دفتر آیت‌الله مؤمن درباره خبر منتشره در برخی رسانه‌ها مبنی‌بر اینکه این عضو شورای نگهبان خطاب به سیدحسن خمینی گفته باشد که نیازی نیست وی در آزمون اجتهاد روز سه‌شنبه ١٥ دی‌ماه شورای نگهبان شرکت کند، اعلام کرد که چنین خبری صحت ندارد». بیانیه اگرچه کوتاه بود و تنها تکذیبی را در دل خود داشت، اما روی دیگر آن در دل خود حاوی پیام لزوم شرکت سیدحسن در آزمون ١٥ دی بود.
اطلاعیه شورای نگهبان
بعد از آن شورای نگهبان در اطلاعیه‌ای که طی روزهای منتهی به آزمون صادر کرد، شرایط آنهایی که باید در آزمون شرکت می‌کردند و نیز کسانی که الزامی برای شرکت در آزمون نداشتند را اعلام کرد. براساس آن اطلاعیه، تنها اعضای فعلی مجلس خبرگان رهبری و کسانی که در گذشته در آزمون خبرگان که از طرف شورای نگهبان برگزار شده، شرکت کرده و از نظر علمی تأیید شده‌اند، می‌توانستند در دومین مرحله از آزمون خبرگان یعنی آزمون ١٥ دی شرکت نکنند. همچنین براساس آن اطلاعیه، کسانی که در آزمون ١٥ شهریور ١٣٩٤ یعنی مرحله اول، شرکت کرده‌اند اعم از آنان که تأیید شده‌اند یا خیر، باید دوباره در آزمون شرکت کنند. بعدا البته این موضوع تغییر یافت و اعلام شد که کسانی که در آزمون ١٥ شهریور شرکت کرده و قبول شده‌اند، لازم نیست دوباره در آزمون ١٥ دی شرکت کنند.
معیار آیت‌الله مؤمن
اما قبل از اینکه این اطلاعیه صادر شود، آیت‌الله مؤمن، از فقهای شورای نگهبان و از اعضای فعلی مجلس خبرگان که برگزار‌کننده اصلی آزمون‌های خبرگان بوده است، در مصاحبه‌ای در مورد کسانی که باید و نباید در آزمون اجتهادی شرکت کنند توضیحاتی را ارائه کرده بود. آیت‌الله مؤمن در آن مصاحبه گفته بود که «اجتهاد برای احراز صلاحیت خبرگان کافی نیست بلکه باید علمیت افراد برای فقهای شورا اثبات شود. یکی از شرایط کاندیداهای خبرگان برای حضور در صحنه رقابت انتخاباتی، تأیید اجتهاد آنها توسط فقهای شورای نگهبان است. یکی از آنها برگزاری آزمون اجتهاد است». او درباره کسانی هم که از حضور در این آزمون مستثنا هستند، گفته بود: «گاهی کسی که ثبت‌نام می‌کند، از قدیم رفیق ما و از ما هم فاضل‌تر بوده است و ما نیز او را می‌شناسیم، بنابراین این فرد نیازی به امتحان‌دادن ندارد. کسی هم که ما با او آشنایی نداریم اما در حوزه تدریس می‌کند، نوارهای جلسات درس او نیز موجود است، در مسائل سیاسی هم اظهارنظر کرده و مواضعش روشن است؛ این فرد هم نیازی به امتحان اجتهاد ندارد».
آیت‌الله مؤمن همچنین گفته بود که «باید علمیت یک فرد بین فقها و اعاظم حوزه شایع و مشهور باشد تا کسی خودش را «جازن» نکند. اما اگر مراجع تقلیدی مانند حاج‌آقا شبیری‌زنجانی یا آیت‌الله وحید‌خراسانی بخواهند برای خبرگان بیایند، ما غلط بکنیم از آنها امتحان بگیریم!».
توضیحات سخنگوی شورای نگهبان
سخنگوی شورای نگهبان اما در ادامه ابهاماتی که درباره اطلاعیه شورای نگهبان و سخنان آیت‌الله مؤمن ایجاد شده بود، در گفت‌وگویی با سایت جماران در پاسخ به این سؤال که «اگر افرادی باشند که از سوی مراجع عظام تقلید، اجتهادشان به تأیید رسیده باشد و درس خارج فقه برگزار کنند، آیا باز هم الزام این است که فقط فقهای شورای نگهبان درباره اجتهاد آنها اظهارنظر کنند؟» گفت: «بله، همین‌طور است و قانون همین را عنوان می‌کند». او در پاسخ به سؤال دیگری درباره اینکه «آیا فقهای شورای نگهبان می‌توانند به نظر آیات عظام برای اجتهاد فردی توجه کنند»، گفت: این امر ممکن است و این به اقناع خود فقهای شورای نگهبان بستگی دارد. سخنگوی شورای نگهبان تأکید کرد: «از آنجا که قانون، مرجع تشخیص را فقهای شورای نگهبان اعلام کرده است و همان‌طور که آیت‌الله مؤمن نیز در این زمینه عنوان فرمودند، کسانی که این فقها، آنها را می‌شناسند یا هم‌درسشان بوده‌اند یا اینکه از طلاب فاضلی باشند و همه آنها را بشناسند، ممکن است به نحوی باشد که مورد اتفاق همه آقایان باشند و نیاز به امتحان نداشته باشند».
برای هیچ‌کس استثنا قائل نیستیم
تا به اینجا یعنی تنها دو روز مانده به روز برگزاری آزمون، همه‌چیز از سوی شورای نگهبان نشان از این داشت که سیدحسن باید در آزمون اجتهادی شرکت کند. حتی سیامک ره‌پیک، سخنگوی هیأت عالی نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری در برنامه «متن-حاشیه» در پاسخ به این سؤال مجری که: «آیا شورای نگهبان در جریان بررسی صلاحیت داوطلبان خبرگان رهبری مصلحت‌سنجی هم دارد یا نه؟ این روزها چهره‌ای که در رسانه‌ها هم بسیار مطرح می‌شود و هوادارانی دارد، داوطلب خبرگان رهبری شده و جزء هیچ‌کدام از سه گروهی که شورای نگهبان اعلام کرد نیازی به شرکت آنان در آزمون علمی نیست، قرار ندارد»، چنین پاسخ داده بود: «همه مراحل احراز صلاحیت داوطلبان خبرگان رهبری برعهده فقهای شورای نگهبان است و تقسیم‌بندی‌ها را هم فقها انجام می‌دهند. شورای نگهبان در جریان احراز صلاحیت‌ها برای هیچ‌کس استثنا قائل نمی‌شود». فردای آن روز هم در خبری به نقل از سام سوادکوهی، یکی دیگر از اعضای حقوق‌دان شورای نگهبان در گفت‌وگو با «خبرآنلاین» چنین آمد که از آیت‌الله امجد و سیدحسن خمینی برای شرکت در آزمون دعوت به عمل آمده است. این خبر اما همان شب از سوی افراد نزدیک به بیت امام تکذیب شد. یک منبع نزدیک به بیت امام در گفت‌وگو با «انتخاب»، این خبر را از اساس تکذیب کرده و گفته بود که هیچ‌گونه دعوتی از ایشان برای شرکت در امتحان نشده است. او گفته بود که «به نظر می‌رسد جریاناتی به دنبال فشار به شورای نگهبان و تغییر در روند تعریف‌شده شرایط کاندیداهای خبرگان، برخلاف دوره‌های گذشته و اظهارات صریح مسئول ممتحنین شورای نگهبان و نحوه احراز علمیت اساتید و شخصیت‌های شناخته‌شده و صاحب کرسی تدریس دروس خارج فقه هستند».
سابقه تدریس سیدحسن
سیدحسن خمینی اگرچه در آزمون‌های ١٥ شهریور و ١٥ دی شرکت نکرده و همچنین از اعضای فعلی و ادوار گذشته خبرگان هم محسوب نمی‌شود، اما از جمله اساتید حوزه به شمار می‌رود که سابقه بیست سال تدریس را در کارنامه خود دارد. او ٢٠ سال در سطوح عالی تدریس کرده و شش سال است که درس خارج فقه برگزار می‌کند. قرارگرفتن در جایگاه کرسی تدریس درس خارج فقه و خارج اصول، از مباحث حوزوی اجتهاد محسوب می‌شود. سیدحسن خمینی در مهرماه سال ٨٩، در کرسی مدرس درس خارج قرار گرفته است. او در این سال، کرسی درس خارج اصول فقه خود را در مدرسه عالی دارالشفای قم دایر کرد.
همچنین سیدحسن خمینی از سال ١٣٩٢ تاکنون در کنار درس خارج اصول به تدریس خارج فقه نیز مشغول شده است که امسال (سال ٩٤) سومین سال برگزاری آن است. همچنین در این سال‌ها او در کنار درس‌های عمومی، درس خصوصی نیز برگزار کرده که می‌توان به «مقدمه قیصری»، «طلب و اراده»، «قواعد فقهیه» و ... اشاره کرد.
اما سیدحسن در سال‌های اخیر علاوه بر تدریس فقه، اصول، فلسفه و عرفان در حوزه‌های علمیه، به تدریس در مقطع دکترا در دانشگاه‌های قم و تهران نیز مشغول بوده است؛ همچنین باید این توضیح را هم داد که برای تدریس در همین مقطع، دبیرخانه اساتید حوزه که زیر نظر مراجع اداره می‌شود، باید گواهی‌نامه‌ای را برای مدرس صادر کند که طبعا سیدحسن با اخذ این گواهی، تدریس خود را در این سال‌ها انجام داده است.
اجازه اجتهاد سیدحسن
سیدحسن اجازه اجتهاد خود را هم دریافت کرده است. هرچند تا‌به‌حال اعلام نکرده این اجازه یا به‌بیان‌دیگر مجوز را از چه مراجعی دریافت کرده است؛ اگرچه عبدالواحد موسوی‌لاری، وزیر کشور دولت اصلاحات، اعلام کرده بود سیدحسن اجازه اجتهاد خود را از طرف آیت‌الله وحید‌خراسانی دریافت کرده است، او این اجازه را از سوی آیات دیگری هم دارد که هنوز اعلام نشده‌اند. همچنین فرزند صادق آهنگران؛ یعنی محمدعلی آهنگران در صفحه اینستاگرام خود درباره آیاتی که اجتهاد سیدحسن را تأیید کرده‌اند، چنین نوشته است: آیت‌الله موسی شبیری‌زنجانی، آیت‌الله امینی، آیت‌الله محقق داماد، آیت‌الله سیدجعفر کریمی و آیت‌الله غضنفری‌خوانساری از‌جمله آیاتی هستند که اجتهاد سیدحسن را تأیید و امضا کرده‌اند.
شایعه انصراف و تکذیب آن
با همه این گمانه‌ها و توضیحات و البته تأکیدات تلویحی و تصریحی شورای نگهبان مبنی بر حضور سیدحسن در آزمون خبرگان، او در جلسه شرکت نکرد. براساس آنچه سیدعلی خمینی گفته است، دعوت رسمی از سیدحسن برای شرکت در آزمون علمی خبرگان به‌عمل نیامده و ایشان پیامک یا دعوت‌نامه‌ای دراین‌باره دریافت نکرده‌اند. بعد از آن برخی رسانه‌ها، در گمانه‌ای عدم حضور سیدحسن در آزمون اجتهادی را به معنای انصراف او از کاندیداتوری اعلام کردند. این‌بار اما باز هم سیدعلی خمینی به خبرگزاری ایرنا گفت برادرش از نامزدی در انتخابات مجلس خبرگان رهبری انصراف نداده است و هرگونه خبر دیگری برخلاف آنچه تاکنون اعلام شده قویا تکذیب می‌شود. سخنگوی شورای نگهبان هم در دو گفت‌وگو تأکید کرد که شرکت نکردن در آزمون به معنای انصراف از کاندیداتوری نیست. او همان روز برگزاری آزمون به خبرگزاری تسنیم گفته بود که «شرکت‌نکردن هرکدام از کاندیداها در آزمون علمی اجتهاد، به‌منزله انصراف آنها از کاندیداتوری نیست و داوطلبی که از آزمون اجتهادی انصراف می‌دهد، شرط اجتهادش احراز نمی‌شود». ابراهیمیان همان شب برگزاری آزمون هم در برنامه گفت‌و‌گوی ویژه خبری در شبکه دو درباره کسانی که در آزمون شرکت نکرده‌اند، گفت که «اثر شرکت‌نکردن در این آزمون این است که ابزاری که فقهای شورای نگهبان برای کنترل علمی داوطلبان لازم دارند از آنها سلب می‌شود و در ادامه فرایند به علت عدم احراز شرط اجتهاد، داوطلبان نمی‌توانند بقیه مراحل را طی کنند و صلاحیت آنها احراز نخواهد شد». ابراهیمیان همچنین گفت: برای شرکت در این آزمون هم از طریق رسانه ملی و هم سایت شورای نگهبان اطلاعیه رسمی اعلام کردیم و نسبت به هیچ‌کدام از داوطلبان نمایندگی مجلس خبرگان دعوت مستقیم و فردی و کتبی نداشتیم. علاوه‌براین اطلاعیه، برای اطمینان براساس شماره تلفن موجود در پرونده‌های ثبت‌نامی داوطلبان پیامکی برای آنها ارسال شد و البته آنچه که معیار ارزیابی است همان دعوت عمومی است و قرار نبود دعوت مستقیم، فردی یا کتبی از کسی شود.
این اظهارنظر سخنگوی شورای نگهبان در شرایطی است که برخی از نامزدهایی که در آزمون خبرگان شرکت کرده بودند، می‌گویند یا به آنها پیامک ارسال نشده یا آنکه پیامک ارسالی بعضی از طریق سامانه و بعضی هم با شماره شخصی بوده است. به‌هرحال نحوه دریافت اطلاع از لزوم شرکت در آزمون دارای یک روش خاص از سوی شورای نگهبان نبوده است.
گمانه‌های پیش‌رو
تا به اینجا آنچه مشخص است این است که طبق نظر ابراهیمیان آنها که در آزمون خبرگان شرکت نکرده‌اند، اجتهادشان احراز نمی‌شود. عدم احراز اجتهاد به گفته ابراهیمیان می‌تواند به عدم احراز نامزد بینجامد. این یعنی سیدحسن خمینی که در آزمون شرکت نکرده طبق این قاعده با عدم احراز صلاحیت روبه‌رو می‌شود. تا به اینجا دو گمانه وجود داشت. اول اینکه شورای نگهبان سوابق تحصیلی و تدریسی سیدحسن را ملاک قرار داده و به همین دلیل اجتهاد او را تأیید کند. دوم اینکه اجازه اجتهاد سیدحسن خمینی را ملاک قرار بدهد و اجتهاد او را تأیید کند. این دو مورد با توجه به تکذیبیه دفتر آیت‌الله مؤمن که تلویحا بر حضور سیدحسن در آزمون تأکید کرده بود و نیز سخنان ره‌پیک تقریبا از بین رفته است. این در حالی است که برخی از فعالان سیاسی و استادان حوزه معتقدند که راه‌های دیگری هم برای احراز صلاحیت داوطلبان وجود دارد. در همین زمینه محسن رهامی، مسئول کمیته رایزنی و حقوقی و تعامل مجمع شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان، گفته است که «راه‌های دیگری از جمله بررسی کتاب‌ها و تألیف‌های نامزدها و همچنین کلاس‌های درس آنها به‌عنوان مجتهد وجود دارد و شرکت در امتحان تنها یکی از راه‌های احراز اجتهاد است. در جلسه‌ای که با تعدادی از فقهای شورای محترم نگهبان داشتم بیان شد که اگر دونفر از اعضای محترم شورای نگهبان درخصوص اجتهاد یکی از نامزدها به اطمینان برسند این مسئله برای شورای نگهبان حجت خواهد بود و در تأیید اجتهاد نامزدها کفایت می‌کند که به نظر می‌رسد این مسئله درخصوص آیت‌الله هاشمی، سیدحسن خمینی و همچنین آیت‌الله موسوی‌بجنوردی اعمال خواهد شد». همچنین محسن غرویان، از استادان حوزه، هم در گفت‌وگو با خبرآنلاین با اشاره به وضعیت احراز صلاحیت شخصیت‌هایی مانند حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی که در آزمون اجتهاد شرکت نکردند، گفته است: «آیت‌الله مؤمن گفتند که ما از راه‌های دیگری غیر از آزمون می‌توانیم برای افراد خاصی احراز صلاحیت کنیم. به‌هرحال غیر از سیدحسن خمینی، آقایان اعرافی و غروی هم از شخصیت‌های برجسته‌ای هستند که در آزمون شرکت نکرده و از راه‌های دیگری احراز صلاحیت شده‌اند. به نظر می‌رسد برای احراز صلاحیت سیدحسن خمینی راه دیگری غیر از آزمون هم می‌تواند وجود داشته باشد».
اگر شورای نگهبان بنای خود را همان ملاک حضور در آزمون بگذارد و نخواهد به این دلایل توجهی داشته باشد، درباره سیدحسن خمینی تنها گزینه باقی‌مانده این است که آیاتی که اجتهاد سیدحسن را تأیید کرده‌اند نامه‌ای را به شورای نگهبان بدهند. آنچه مسلم است، تا به این لحظه سیدحسن نه بنای انصراف دارد و نه آنکه فعلا موضعی در این‌باره اتخاذ کرده است.
خمینی‌ها و اصلاح‌طلبان زیر سقف نور
شرق: عصر دیروز مسجد نور تهران شاهد برپایی مراسم یادبود مرحوم محمد ضیایی، دایی خاتمی‌ها بود. در این مراسم بسیاری از مقامات کشوری، مسئولان و چهره‌های شناخته‌شده اصولگرا و اصلاح‌طلب حضور داشتند. همچنین در این مراسم پیام تسلیت رئیس‌جمهوری خطاب به رئیس دولت اصلاحات، توسط مجری قرائت شد.
در این مراسم که رئیس دولت اصلاحات و برادران، سیدعلی خاتمی و سیدمحمدرضا خاتمی نیز حاضر بودند، شخصیت‌ها و چهره‌های بسیاری از جمله آیت‌الله سیدحسن خمینی، حجج‌الاسلام‌والمسلمین سیدیاسر و سیدعلی خمینی، آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد، آیت‌الله سیدمحمد موسوی‌خوئینی‌ها، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور، حسین فریدون برادر رئیس‌جمهور، بیژن نامدارزنگنه وزیر نفت، حجت‌الاسلام عبدالله نوری، محمدرضا عارف، محمد فرهادی وزیر علوم و علی ربیعی وزیر کار حضور داشتند. از دیگر چهره‌های حاضر در مسجد نور می‌توان به حجت‌الاسلام مجید انصاری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور، زهرا و نعیمه اشراقی، شهربانو امانی، ابراهیم اصغرزاده، مرتضی بانک معاون کل نهاد ریاست‌جمهوری، آیت‌الله امام جمارانی، سیدمحمد صدر، حجج اسلام آشتیانی، نظام‌زاده و رهامی، حسن رسولی، حجج‌اسلام موسوی‌لاری و قدرت‌الله علیخانی، احمد مسجدجامعی، مرتضی حاجی، عبدالله ناصری، محسن صفایی‌فراهانی، غلامرضا ظریفیان، سیدمحمود دعایی، محمد هاشمی، غلامحسین کرباسچی، محمدحسین مقیمی معاون سیاسی وزیر کشور، صالحی امیری، مصطفی کواکبیان، رضا داوری‌اردکانی استاد فلسفه، مرتضی الویری، حسین هاشمی استاندار تهران، یزدانی معاون وزیر صنعت، حسن غفوری‌فرد رئیس خانه احزاب، محمد عطریانفر، انصاری عضو شورای شهر تهران، عبدالله رمضان‌زاده، محسن مهرعلیزاده، محمدرضا تابش، رسول منتجب‌نیا، علی اشراقی، شجاع پوریان، حسین انصاری‌راد، علی هاشمی، محمد سلامتی، صفدر حسینی، جواد اطاعت، حجت‌الاسلام قاضی عسگر، محمدعلی ابطحی و صدوقی، فیض‌الله عرب‌سرخی، علی شکوری‌راد، صادق خرازی و مصطفی هاشمی‌طبا اشاره کرد.
مرحوم محمد ضیایی از خیرین بنام استان یزد بوده که در تمامی سال‌های عمر خود از کمک به محرومان و مستضعفان دریغ نورزید. شادروان حسن ضیایی‌اردکانی (پدر محمد ضیایی) در سال ١٣٢٩ خورشیدی «بیمارستان ضیایی اردکان» را ساخت. این بیمارستان تا پیش از پیروزی انقلاب، تنها بیمارستان شهرستان‌های اطراف شهر یزد بود. پس از درگذشت او در سال ١٣٥٩ و بر پایه وصیتش، بخشی از اموال او از سوی فرزندش، محمد، برای ساختمان جدید بیمارستان ضیایی صرف شد. مرحوم محمد ضیایی‌اردکانی، در سالیان گذشته به سنت نیکوکاری در خاندان خویش پایبند ماند و ساخت درمانگاه‌های تخصصی، آپارتمان‌های مسکونی پزشکان، مسجد و سوییت‌های اقامتی برای همراهان بیماران غیربومی، از دیگر خدمات او به شمار می‌رود.
